Η κυριότητα ενός ακινήτου μπορεί να ανήκει σε περισσότερα από ένα πρόσωπα. Αυτό στο Ελληνικό Δίκαιο, ονομάζεται κοινωνία δικαιώματος ή συγκυριότητα. Δηλαδή την κυριότητα ενός ακινήτου μοιράζονται περισσότερα από ένα πρόσωπα, καθώς κάθε συγκύριος κατέχει ένα εξ αδιαιρέτου μερίδιο (ποσοστό) στο συνολικό ακίνητο.
Αν κάποιος από τους συγκυρίους, ανεξαρτήτως του ποσοστού που κατέχει, επιθυμεί να τερματίσει αυτήν τη σχέση συγκυριότητας, μπορεί να το επιδιώξει είτε μέσω συμφωνίας με τους υπόλοιπους συγκυρίους είτε μέσω της διαδικασίας της δικαστικής διανομής. Η υποχρεωτική διανομή ακινήτου (αναγκαστική διανομή) είναι η διαδικασία διαχωρισμού ενός ακινήτου που ανήκει σε δύο ή περισσότερους συνιδιοκτήτες εξ αδιαιρέτου (όπως σπίτι, οικόπεδο, αγροτεμάχιο κ.λπ.) με δικαστική απόφαση. Οποιοσδήποτε συγκύριος, ακόμα και αν κατέχει ένα πολύ μικρό μερίδιο στο εξ αδιαιρέτου ακίνητο (π.χ. μόνο το 5% ή το 10%), έχει το δικαίωμα να προσφύγει στο δικαστήριο και να ζητήσει τη δικαστική διανομή του ακινήτου, χωρίς να απαιτείται να επικαλεστεί κάποιο συγκεκριμένο λόγο.
Η διανομή ενός ακινήτου μπορεί να είναι αυτούσια, εφόσον αυτό είναι δυνατόν και επιτρέπεται από τους πολεοδομικούς και λοιπούς κανόνες. Αυτό σημαίνει ότι ένα οικόπεδο, αγροτεμάχιο ή κατοικία μπορεί να κατατμηθεί και να διαχωριστεί δικαστικά, δημιουργώντας δύο ή περισσότερες ανεξάρτητες ιδιοκτησίες, υπό την προϋπόθεση ότι δεν παραβιάζονται πολεοδομικοί κανόνες και είναι εφικτός ο διαχωρισμός, π.χ. χωρισμός ενός οικοπέδου που ανήκει σε δύο συνιδιοκτήτες σε δύο άρτια τμήματα.
Αν η αυτούσια διανομή δεν είναι δυνατή, τότε η διανομή του ακινήτου μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω πώλησης με πλειστηριασμό και διανομής του εκπλειστηριάσματος, δηλαδή των χρημάτων, αναλόγως της μερίδας (ποσοστού) κάθε συγκυρίου.
Αν για παράδειγμα κάποιος συγκύριος θέλει να πουλήσει το μερίδιό του ώστε να ρευστοποιήσει το περιουσιακό του δικαίωμα, ενώ οι άλλοι συγκύριοι δεν επιθυμούν την πώληση και δεν είναι διατεθειμένοι να αγοράσουν το μερίδιο εκείνου που θέλει τη ρευστοποίηση, η λύση για αυτόν που επιθυμεί τη ρευστοποίηση του περιουσιακού του στοιχείου έναντι των άλλων, είναι η διανομή του ακινήτου.
Για να υπάρξει συμφωνία για τη διανομή του ακινήτου, είναι σκόπιμο να γίνουν οι απαραίτητες επαφές με τη συνδρομή ενός αξιόπιστου δικηγορικού γραφείου. Αν συμφωνήσουν όλοι οι συνιδιοκτήτες, συντάσσεται συμβόλαιο διανομής (εκούσια διανομή).
Αν δεν υπάρξει συμφωνία μεταξύ όλων των συγκυρίων, τότε αυτός που ζητά τη διανομή προσφεύγει δικαστικά προκειμένου να την διατάξει το δικαστήριο:
- Αν το ακίνητο μπορεί να διανεμηθεί σε αυτοτελή μερίδια ανάλογα με το ποσοστό του κάθε συνιδιοκτήτη, τότε το δικαστήριο διατάσσει τη διανομή των μεριδίων στους συγκυρίους με κλήρωση.
- Αν το ακίνητο δεν μπορεί να διανεμηθεί σε αυτοτελή μερίδια ανάλογα με το ποσοστό του κάθε συνιδιοκτήτη, τότε το δικαστήριο διατάσσει τον πλειστηριασμό του ακινήτου. Στον πλειστηριασμό μπορούν να συμμετέχουν και οι συγκύριοι καθώς και κάθε τρίτος, και το τίμημα διανέμεται στους συγκυρίους ανάλογα με το ποσοστό τους.
